Што да се прави со играчките кои повеќе не ги употребувате?

REUSE – РЕУПОТРЕБИ – Подарете љубов!

• Подарете ги на дете во вашето пошироко семејство
• Донирајте ги играчките во хуманитарни акции или во училишта. Прашајте за можноста за донација и во здравствени установи.

ПРЕПОРАКА: Во тек е акцијата „Играта продолжува …“ – акција за собирање на употребени играчки (и боички, боенки, книги или украси за деца) и нивна донација на деца кои живеат во сиромаштија или се социјално исклучени, реализирана од страна на Здружение за зелено општество – Greener и Македонската платформа против сиромаштија (МППС). Донирајте …

 RECYCLE – РЕЦИКЛИРАЈ – Бидете одговорни кон животната средина!

–         E-отпад. Играчките кои што повеќе не се за употреба, а содржат електронски делови, не треба да се мешаат со комуналниот отпад, туку да се однесат до местата означени за одлагање на е-отпад.

–         Батерии. Не ги исфрлајте играчките заедно со батерии во нив. Батериите секогаш фрлајте ги на соодветните места за таа намена. Внимавајте при изборот/купувањето на батериите – изберете батерии кои може повеќепати да се полнат и батерии кои содржат помали количини на жива и тешки метали.

–         PVC. Овој материјал многу често се употребува во детските играчки, но лошо влијае врз животната средина. Неговото место не е во контејнерите за комунален отпад.

 REDUCE – РЕДУЦИРАЈ – Скромноста е доблест!

• Поправете ги расипаните играчки, наместо веднаш да ги фрлите.
• Пред да купиш нова играчка, размисли дали навистина ти е неопходна.

Храната не е за во ѓубре !

Новогодишните и Божиќни празници ме наведоа на размислување на тема “Колку храна се фрла непотребно?”. Храната се подготвува во големи количини, бидејки човечкото око е ненаситно и трпезата треба да е полна, преполна, без разлика што само половина од тоа што е сервирано ќе се изеде, а останатото ќе заврши во кантите за отпадоци. Да не заборавме дека додека ние се однесуваме така неодговорно кон храната, многу луѓе одвај успеваат да обезбедат и еден оброк на ден.
Дали сте се запрашале колку храна дневно се фрла во светски рамки? Еве што велат податоците, во Америка само во 2010 година фрлени се 34 милиони тони храна од која само 3% се рециклирани т.е реупотребени, а останатите 33 милиони тони завршиле на депониите или во печките за нивно уништување. Да се надоврзам на погоре наведените бројки, едно просечно американско семејство годишно фрла непотребно 600 $ од својот буџет, преку неискористената храна која завршува како отпад. Оваа бројка мене искрено многу ме замислува, а вас?

И ситуацијата во ЕУ е загрижувачка. Бројките говорат дека во неа годишно се фрлаат 89 милиони тони храна, што е 179 килограми по жител. Институциите на ЕУ свесни за големината на проблемот веќе превземаат чекори за негово надминување, па така Европскиот Парламент на 19.01.2012 година преку Резолуција повика на донесување на итни мерки со кои ќе се преполови количеството храна што се фрла до 2025 година и ќе се  подобри пристапот до храна за оние на кои тоа им е потребно.

Денеска храната представува најголем процент од цврстиот отпад, што е нормално бидејќи без храната нема живот. Доколку посовесно пристапиме кон овој проблем и ги промениме нашите навики би имале и еколошки и економски добивки. Ако при влегувањето во маркетите или посетата на пазарите не купуваме се и сешто, туку само она што ни е навистина потребно и за кое имаме план дека би го искористиле во наредните неколку дена, тогаш значително ќе го намалиме отпадот од храна. Истовремено, повеќе денари ќе останат во нашите новчаници кои потоа би можеле да ги пренамениме за некоја друга цел или потреба.
Но да се вратам на мислата и самиот проблем. Храната не секогаш мора да заврши во кантата за отпадоци заедно со севкупниот отпад. На пример:
–    може да се даде на оние на кои им е потребна, секако доколку е сеуште употреблива. Во нашата земја постојат многу семејства кои живеат во сиромаштија, но и народни кујни каде оваа храна може најдобро да се искористи.
–    може да се направи квалитетен компост без пестициди и други хемиски додатоци. Со правилна преработка може да се подготви и високо квалитетна храна за домашните животни. За тоа како да се подготви компост пишувавме претходно.
–    може да и се продолжи рокот на траење на храната преку преработка. На пример:
1.    доколку доматите во фрижидерот почнале да омекнуваат, не чекајте сосема да се расипат, туку продолжете им го рокот на траење, со тоа што ќе ги иситните на парченца, ќе ги издинстате и на тој начин ќе направите сос од домати, кој понатаму ќе можете да го искористите во подготовката или како додаток на други јадења.
2.    Од оризот кој сте го подготвиле како прилог за ручек, може да подготвите дополнителен вкусен и хранлив оброк доколку му додадете зеленчук и зачини.

Вакви примери има многу, а нашите баби и мајки во минатото доста често ги применувале. За жал денес тоа како да го подзаборавивме и поедноставно ни е да се ослободиме од храната која ни останала фрлајки ја во ѓубре.
Би било убаво ако примерите кои ги наведувам допрат и до комерцијалните објекти, па храната која секојдневно се подготвува во рестораните, или храната на која роковите и се при крај – од рафтовите на маркетите и зелените пазари, би завршиле далеку од комуналниот отпад.
Затоа, во иднина, кога ќе отидете по набавка на храна размислете што ви е навистина потребно, дали би можеле и без тоа, или доколку ви остане храната како би се однесувале кон неа т.е каде истата би завршила.

Што можеш ТИ да направиш во врска со е-отпадот?

Бидејќи цела 2011 година напорно работевме на промоција на одговорното управување со отпад, така и ќе завршиме. Ова е последниот од серијата написи со акцент на е-отпадот. Продолжуваме следната година …

Како што и предходно пишувавме, е-отпадот во моментов е најбрзо растечка компонента на цврстиот комунален отпад, а тоа се должи на фактот што технолошкиот развој е најголем до сега. Светските податоци покажуваат дека во моментов мобилните телефони и компјутерите предизвикуваат најмногу проблеми бидејки тие се најчесто заменувани (од од електронската опрема).
За пример еве неколку информации:
•    Просечниот работен век на компјутерите во развиените земји опаднал од 6 години во 1997-ма, на само 2 години во 2005-та.
•    Мобилните телефони во развиените земји имаат животен век од одвај 2 години.
•    Во 2010-та на светскиот пазар во употреба се пуштени 716 милиони нови компјутери кои на депониите ќе завршат за две години.
•    Се проценува дека 50 милиони тони е-отпад се создава секоја година, а само 15-20% од него се рециклира.

Главното прашање е „Што можеш ТИ да направиш во врска со е-отпадот?“

Секој продукт кој го купуваме – од нов телевизор до сендвичот за ручек – морал да биде дизајниран, произведен од некоја суровина, спакуван, транспортиран, продаден, употребен и на крај фрлен. Тоа значи дека истиот често може да заврши во земјата повторно, но овој пат како ѓубре.
Еве размислете, понекогаш купуваме електрични уреди и ситници за чија изработка се употребени скапоцени ресурси, потрошено е големо количество на енергија, транспортирани се на големи далечини и на крај завршуваат во земјата како нејзин отров, без воопшто да бидеме свесни за тоа.

3Р стратегијата – рециклирај, реупотреби, редуцирај (3R strategy – recycle, reuse, reduce) има за цел да ја намали количината на отпад која завршува на депониите. Поставувањето на едноставни прашања може да ни помогне да внесеме мали измени во секојдневното однесување кои ќе предизвикаат големи влијанија врз животната средина, другите луѓе, па и врз нас самите.

Ако сакаш да и помогнеш на животната средина да остане чиста, а ти да имаш добро здравје, прашањата кои треба да се имаат на ум кога се оди на купување се:
1.    Дизајн – Дали може да бидам поодговорен во своето купување?
2.    Количина – Дали поседувам некои електрични производи кои не ми се многу потребни?
3.    Дали може да рециклирам некои од предметите кои веќе не се за употреба?

ПРЕПОРАКА: Купувај помалку
Немој да ја менуваш електричната и електронска опрема само за да бидеш во тренд со најновите технолошки пронајдоци. Или доколку веќе има одлука за таков чекор, погрижи се на опремата да го има знакчето за Eco-friendly производи. Ова знакче означува производи кои може да се рециклираат и не ја загадуваат природата во големи размери.
–    Чувај ги своите работи подолго. Запрашај се дали навистина ти треба нов мобилен или можеби една надоградба ќе заврши работа.
–    Користи виртуелни сервиси. На пример, наместо да купиш CD можеш да го симнеш твојот омилен албум од интернет.

ПРЕПОРАКА: Реупотреба пред купување нешто ново
–    Донирај. Доколку стариот компјутер, мобилен, телевизор итн. си го заменил со нов, а истиот апарат е сеуште функционален, донирајте му го на некого кој има потреба од него. На тој начин ќе постигнеш еколошки, но и економски бенефит.
–    Избирај продукти кои може да се реупотребат.
–    Позајми. Работи кои ти требаат повремено подобро е да ги позајмиш од пријател.
–    Купувај половни работи. Ваквото купување штеди ресурси.
–    Поправи.

ПРЕПОРАКА: Рециклирај го е-отпадот
–    Рециклирај. Е-отпадот од дома и од канцеларија не го фрлај покрај контејнерите за севкупниот отпад, туку однеси го на местата за собирање на е-отпад. Може да се договорш со фирмите кои нудат можност да го преземат стариот апарат и да го рециклираат. Има и фирми кои ја преземаат старата опрема и со одредена доплата ја заменуваат со нова.
–    Купувај производи од рециклирани материјали. Со купување на такви производи помагаш да се затвори кругот на животната средина. Истовремено го развиваш пазарот за рециклирани производи и го поддржуваш економскиот развој.

И на крај, пред да го донираш или предадеш својот компјутер или мобилен на рециклирање, немој да заборавиш да ги отстраниш своите лични и друг вид на битни информации од нив.
Сите информации поврзани со е-отпадот во Република Македонија може да ги најдете на страницата www.e-otpad.mk.

Responsibility is just the difference between knowing about something and doing something to make it better (Sewel, 1998)

Како се реализираше проектот Go Clean …

 

Гринер изминативе два месеци активно учествуваше во реализацијата на проектот Go Clean. Проектот има цел:

• да ja подржи  имплементацијата на Законот за батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори,
• да ја подигне јавната свест за штетноста од батериите
• да иницира систем за управување со отпадните батерии.

Веќе ве информиравме за еднодневниот семинар во ЕУ Инфо Центарот во Скопје, кој се одржа на 8 Ноември, а со кој официјално започна спроведувањето на проектот. Оттогаш следуваа низа на активности поделени во три фази
1.    Информативно-едукативна кампања по школите и факултетите
Кампања стартуваше на 12-ти Ноември со Семинар за опасен отпад, кој се одржа на Економскиот факултет во Скопје. Беше испланирано да бидат опфатени, 28 основни училишта, 10 средни училишта и 8 факултети, но бројката на училишта и понатаму расте бидејки интересот од страна на директорите и професорите од училиштата кои ги посетија и проследија Инфо – презентациите во општините беше голем. Тие пројавија интерес вакви презентации да бидат испрезентирани и пред нивните ученици и вработени. Па од тука се продлабочи соработката и се проширија границите на проектот.
2.    Информативни презентации во локалните самоуправи
Во периодот 02.12 – 23.12, еднодневни информативни презентации (Инфо-денови) беа одржани во просториите на Општина Куманово, Општина Тетово, Општина Велес, Општина Зелениково, Општина Центар, Општина Кисела Вода, Општина Карпош и Општина Аеродром. Вакви презентации имаше и во Парламентот на Република Македонија и во големата сала на Советот на Град Скопје.
Инфо-деновите дадоа и можност за отворена дискусија со присутните гости. Интересно е тоа што секаде се истакна потребата од организирање на повеќе вакви настани (отворени трибини, делење на пишани информативни матријали, итн) како би можеле граѓаните да бидат поинформирани за проблематиката и вооедно би се приклучиле во кампањата.
Проектот Go Clean е замислен како пилот проект, но има тенденции да прерасне во национална кампања за собирање на отпадните батерии низ цела Македонија. Идејата е во таа кампања да се вклучат и другите општини во државава, да соработуваат и други граѓански организации, а се со цел да се овозможи поефикасно спроведување на Законот за управување со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори, што би водело кон заштита од уништување нашата земја.
3.    Кампања за собирање на искористените батерии
По завршувањето на секој Инфо-ден, на секоја од општините и се подари специјална кутија за собирање на старите искористени батерии. Со овој гест општината официјално се приклучува во кампањата за собирање на старите искористени батерии.
Освен во општините, исти такви кутии се поставени и во сите маркети на ВЕРО, РАМСТОР, КАМ Маркет и ТИНЕКС. Тоа се местата каде граѓаните можат да ги оставаат своите искористени батерии. Кампања за собирање на празните батерии по маркетите започна на 01.12.2011 година и е во тек.

Искористете ги пред-празничните пазарувања и однесете ги старите батерии кои го имате дома до кутиите наменети за нив. Погрижете се за своето здравје и помогнете и на животната средина. Сепак, ова е период во годината кога најмногу се прават добри дела…

Go Clean

Денес во просториите на ЕУ Инфо Центарот во Скопје се одржа најавениот семинар на тема „Управување со отпадните батерии во земјите на Европската Унија и релевантната легислатива во Република Македонија“. Тој е прв настан од проектот Go Clean, кој има за цел да ја подигне свеста за управување со отпадни батерии, рециклирање и креирање на соодветна структура за спроведување на Законот за управување со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори.

Проектот е поттикнат од Амбасадата на Шведска во Република Македонија и Министерството за животна средина и просторно планирање на Република Македонија, во партнерство со организациите Go Green, 4х4х4 Балкански Мостови и ГРИНЕР, а поддржан од Амбасадите на Норвешка и Република Словачка во Република Македонија и маркетите КАМ Маркет, РАМСТОР, ТИНЕКС и ВЕРО. Проектот

Семинарот го отвори Министерот за животна средина и просторно планирање на Република Македонија, г. Абдулаќим Адеми. Во своето обраќање тој ја назначи важноста на овој проект, како неговиот значаен придонес кон имплементирањето на Законот за управување со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори. Истовремено беше акцентирана поддршката на воспоставувањето систем за собирање на отпадните батерии, кој ќе овозможи искористување на корисните компоненти од овој тип на отпад, но и зачувување на животната средина.

Амбасадорот на Шведска, г. Ларс Вахлунд, во детали ги презентираше фазите и предвидените активности во проекот. Неговото излагање го истакна значењето на подигнувањето на свеста на граѓаните за заштитата на животната средина, но и неопходноста од создавање на заедничка платформа во која сите засегнати страни ќе можат заедно да се информираат, да создадат релации за соработка и заедно да делуваат во заштитата на животната средина. Г. Вахлунд го презентираше и малиот контејнер за отпадни батерии кои ќе се користи во кампањата за собирање на отпадните батерии, а ќе биде поставен во маркетите кои се дел од овој проект, на територијата на Скопје, Куманово и Тетово, почнувајќи од 01.12.2011 година.

Свои излагања имаа и Д-р Снежана Стојковска (која го образложи штетното влијание на составот на батериите врз здравјето на луѓето и врз животната средина), г. Ларс Еклунд, експерт од Шведската агенција за заштита на животната средина, (кој ги пренесе искуствата од применетите практиките во неговата земја) и Раководителот на секторот за управување со отпад г-а. Ана Каранфилова Мазнева (која се задржа Законот за управување со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори и обврските кои произлегуваат од него, со особен осврт на деловите кои се однесуваат на Производителите на батерии). Семинарот беше заклучен со дебата на темата и одговори на прашањата на присутните.

Следен настан од овој проект е Семинарот за млади, кој е планиран за 12.11.2011 година на Економскиот факултет во Скопје.

Фотографии од настанот

Хартија – рециклирајте!

 

Рециклирањето е поделба на материјали од отпадот и негова повторна употреба. Вклучува собирање, сепарација, преработка и производство на нови производи од веќе искористени предмети и материјали. Многу е важно да се направи правилна поделба на отпадот така што многу материјали може повторно да се користат ако тие се собираат/селектираат пооделно. Без воведување на рециклирањето во секојдневниот живот, тешко може да се замисли процесот на управување со отпад.

Што може да се рециклира? Сите материјали што во својот состав имаат хартија, стакло, картон, алуминиум, железо, керамика, пластика (полимерни материјали), итн.

ХАРТИЈА – ЗОШТО?

Хартијата се добива со преработка на дрвата со помош на различни хемиски средства и при тој процес доаѓа до уништување на големи површини на шуми и загадување на околината. Собирањето на старата хартија и нејзино рециклирање придонесува за :

• помала штета врз животната средина
• 60 % заштеда на енергија во однос на добивање на хартија од дрво
• 15 % помала потрошувачка на вода во однос на добивање на хартија од дрво

Во земјите на европската унија на годишно ниво се преработува измеѓу 50-60 % на отпад од кој најголемиот дел се однесува на преработка во металската индустрија, а потоа следи преработка, рециклирање и повторно производство на хартија па затоа и собирањето и селектирањето на стара хартија, која е основна суровина во тој процес е една од најдобро организираните работи. Покрај тоа што рециклирањето на хартија значајно влијае врз животната средина во позитивна насока, исто така овој вид на преработка преставува и профитабилен бизнис. Австриската групација “MM” која покрива повеќе од 60 % од европскиот пазар каде што годишно пласира околу 1.5 милиони тони различни видови картони, во најголемиот дел го води бизнисот на производство од рециклирање. Исто така големиот производител “RENO DE MEDICI” годишно испорачува околу милион тони картонска амбалажа.

Брз и едноставен начин на рециклирање-само за 15-30 минути од картонска кутија до хартија за повторна употреба.

Најраспрост начин за рециклирање на искористени амбалажни каронски кутии од пијалоци е процесот на одвојување на влакна во фабриките за рециклирање на хартија. Процесот опфаќа ставање на хартијата и кутиите во големи буриња со вода во кои се мешаат. Со ова мешање се раздвојуваат влакната со што хартијата брзо се раложува. Влакната упиваат вода и се претвараат во голема смеса на водени/разводенети влакна. Сите нехартиени елементи како што на пример пластиката испловуваат на површина или потонуваат на дното така да можат лесно да се извадат со стругање или просејување низ сито. Овој процес обично трае 15-30 минути и го извлекува поголемиот дел од влакната. Добиените влакна понатаму можат да се употребат за производство за весници, хартиени кеси, хартиени марамчиња, ребраст картон за кутии и така натаму.

Какви видови на хартија може да се рециклираат?

Сите видови на тетратки, тефтери, нотеси, испишани листови на хартија, списанија, весници, рекламни пораки и флаери, хартија за копирање во боја, коверти, картонски кутии, картони за завиткување, картонски кеси, сите типови картони од купените производи во малопродажба и големопродажба, картонски амбалажи во кои се пакувани млеко, јогурт, сокови и така натаму и така натаму.

СОВЕТИ

1. Рециклирајте хартија – не ги фрлајте весниците! Со еден тон собрана хартија ќе спасите уништување и сечење на дрвата!
2. Рециклирајте хартија – со преработка и рециклирање на стара хартија користиме 15 % помалку вода. Некои податоци говорат дека со рециклирање на еден тон канцелариска хартија, спасуваме 17 стебла на дрва, штедиме 4200 киловати енергија и 32000 литри вода !
3. Направете селектирање на хартијата од стаклото, пластиката, металот, органскиот отпад и фрлајте ја во посебни контејнери и канти кои се наменети исклучиво за хартија – така ќе придонесете хартијата да заврши на рециклирање наместо во депонија !
4. Употрбувајте еден производ од хартија повеќе пати!
5. Лобирајте за усвојување на закони во Република Македонија за задолжително селектирање на отпадот и рециклирање на хартијата!

Авторот е член на Гринер,

дипломиран инженер технолог – полимерно инженерство.

*

** Овој блог пост е поддршка на Гринер за

     World paper free day 2011

Црната вода …

Пред некој ден, на вести имаше прилог за истекување на отпадна вода од депонијата Дрисла во Маркова Река и изјава на првиот човек на ЈП „Дрисла“, во која меѓудругото тој вели „Таа во принцип изгледа страшно, мислам, водава кога ќе ја видите црна, но таа е црна затоа што поминува низ отпадот. Таа сигурно содржи опасни материи, дефинитивно, како што содржи секоја канализациона цевка, да кажеме, сигурно концентрациите се поголеми.“ Целосната изјава и прилог за настанот може да погледнете на следниот линк.

Не сакајќи да останам рамнодушна на она што се случува со животната средина би сакала да укажам што всушност се наоѓа во таа отпадна вода и зошто таа не само што изгледа страшно, туку е навистина страшна за околината и за здравјето на луѓето.

Главните потенцијални влијанија врз животната средина поврзани со исцедокот од депонијата се загадувањата на подземните и на површинските води. Во депонија која добива мешавина на општински, комерцијалeн и мешовит индустриски отпад, но исклучува значителни износи на специфичeн хемиски отпад, исцедокот од депонијата може да се карактеризира како воден раствор на четири групи на загадувачи:

• Растворени органски материи – алкохоли, киселини, алдехиди, шеќери со краток синџир итн.
• Неоргански макрокомпоненти – калциум, магнезиум, натриум, калиум, амониум, железо, манган, алуминиум, хлориди, сулфати и водород карбонат.
• Тешки метали: кадмиум, хром, жива, бакар, олово, никел и цинк.
• Ксенобиотични органски соединенија (XOCs) како што халогенирани органски соединенија (ПХБ[1], диоксини) со потекло од домаќинствата или индустриските хемикалии. Овие соединенија, меѓудругото, вклучуваат и различни ароматични јаглеводороди, феноли, хлорирани алифатски соединенија, пестициди и пластификатори.

Во исцедокот од депониите може да се најдат и други соединенија, како на пример борати, сулфиди, арсенати, селенати, бариум, литиум и кобалт.

Табелите[2] подолу ги покажуваат можните здравствени ефекти на некои хемикалии кои можат да се најдат во отпадот од домаќинствата и кои завршуваат во депонија. Ако истите не се правилно контролирани може да „истечат“ во животната средина, во форма на исцедок од депонијата. Во нашиот случат тоа е „црната вода“ која се влева во реката.

Табела 1:

Хемикалија	Извор	Здравствени ефекти при  акутна изложеност
Толуен/ксилен	Лепила и бои	Еуфорија, конвулзии, кома …
Феноли и крезоли	Бои	Огнена болка во устата и грлото, гадење, повраќање, дијареа …
Бензен	Растворувач, почетен материјал во хемиските производства	Единечна изложеност веројатно нема да предизвика проблем.
Никел	Производство на батерии, боење на керамика и стакло	Кожа – иритација и дерматитис Голтање – стоматитис, гингивитис и можна дијареа.
Кадмиум смеси	Бои и батерии	Голтање – мали количини – гадење и дијареја во рок од 15-30 минути. Поголеми количини влијаат на метаболизмот на калциум и цинк, предизвикува фацијален и пулмонален едем. Кожа – иритација.
Олово	Оловна боја, керамика, козметика	Опасни болки во стомакот, дијареа со црна столица, повраќање, хипотензија, грчеви, главоболка, конфузија, сонливост, кома …
Жива	Лампи, термометри	Крвава дијареа, дехидрација, циркулаторен колапс, протеинурија и ренална инсуфициенција…

Табела 2:

Хемикалија	Здравствени ефекти при хронична изложеност
Толуен/ксилен	Вентрикуларни аритмии, хепатална и бубрежна некроза
Феноли и крезоли	Ренална инсуфициенција
Бензен	Хематолошки абнормалности
Никел
Кадмиум смеси	Пареи – анемија, оштетување на бубрезите, можен рак на простатата и на белите дробови.
Олово	Анорексија, болки во стомакот и запек. Токсичен мегаколон, главоболки, замор, депресија, проксимална ренална тубуларна дисфункција, хронична нефропатија и хипертензија.
Жива	ЦНС (централен нервен систем) – раздразливост, тресење, губење на меморијата, напади, кома Респираторни – некротизирачки бронхитис, белодробен едем, ARDS, белодробна хеморагија. ГИ (гастроинтестинален) – метален вкус, повраќање, дијареа, стоматитисБубрежни – протеинурија, хематурија и акутна ренална инсуфициенција Хематолошки – тромбоцитопенија …

Напоменувам дека информациите презентирани во овој пост не се однесуваат директно на составот на исцедокот од депонијата Дрисла, туку даваат генерални информации за најчестите загадувања од депониите и имаат за цел да го привлечат вниманието кон превземање на мерки за заштита на животната средина, со цел заштита на нашето здравје. Истовремено уште еднаш укажувам на потребата од правилно и одговорно управување со отпадот.

Останува да веруваме дека колекторот кој ќе го прочистува исцедокот од Дрисла ќе биде готов за два месеца и да се надеваме дека никогаш повеќе нема да ја видиме оваа слика со црна вода.

---

[1] ПХБ или Полихлорираните бифенили се среќаваат во е-отпадот, кој завршува на депониите. Тие многу се користат при производството на трансформатори и во кондензатори. Токсични се и може да имаат сериозни ефекти врз црниот дроб, нервниот и репродуктивниот систем и може да предизвикаат рак .

[2] Табелите се превземени од следниот линк

Батерии – непријатели на животната средина

Потрошените батерии и акумулатори, измешани со комуналниот отпад на депониите низ државава претставуваат сериозна закана за здравјето на луѓето и за животната средина, поради  тешките отровни материи што ги содржат. Несоодветно третирани, отпадните батерии и акумулатори не́ трујат со олово, жива, арсен и кадмиум, бидејќи овие опасни материи истекуваат во почвата и подземните води. Само за илустрација, кадмиумот од една батерија на мобилен телефон загадува 600.000 литри вода. Тоа би значело дека 3 такви батерии можат да загадат цел олимписки базен. А дали знаете дека само 1 грам жива е доволно да загади 400 литри вода? Затоа тие не треба да се фрлаат заедно со другиот, комунален отпад, туку со нив да се постапува според строго утврдена процедура.

Почнувајќи од 29.10.2010 година, во склад со Директивата на ЕУ 2006/66/ЕЦ, во Република Македонија на сила е Законот за управување со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори, според кој „Забрането е отпадните батерии и акумулатори да се оставаат или предаваат на места означени за собирање и селектирање на комунален отпад од домаќинствата или на друг вид отпад“. Законот се однесува на батерии (сите батерии, батериски пакувања, батерии во форма на копче, автомобилски батерии, индустриски батерии) или акумулатори, без разлика на нивната форма, зафатнина, тежина, материјалот од кој се составени или намена за користење.

Состојбата во Македонија

Македонија годишно собира над 300 тони отпадни батерии и акумулатори.

Теренските истражувања што ги направиле членовите на организацијата “4х4х4 Балкански мостови”, покажале дека во Македонија домаќинствата просечно трошат од 0,3 до 0,7 килограми батерии годишно, малите и средните фирми од 0,6 до 0,9, а медиумите до 0,5 килограми. На крајот на 2009-та година во Македонија имало преку 30 милиони батерии и над 3,5 тони акумулатори што неправилно се чуваат ја загадуваат животната средина.

Со донесениот закон се поставени минимални стапки на собирање на преносни отпадни батерии и акумулатори и тоа – до крајот на 2016 година, треба да се соберат минимум 25% од тежината на батериите и акумулаторите што се пуштени на пазарот на територијата на Република Македонија и минимум 45% до крајот на 2020 година.

Што може ние да направиме?

Учеството на крајните корисници во намалување на негативното влијание на батериите и акумулаторите и на отпадните батерии и акумулатори на животната средина е од огромно значење:

–         Стариот акумулатор однесете го кај трговците што имаат дозвола за откуп и постапување со отпадни батерии и ќе добиете попуст на цената на новиот акумулатор.

–         Ситните батерии немојте никогаш да ги фрлате на исто место со комуналниот отпад и така да им направите пат до депониите, односно да им дадете директна можност за загадување на почвата и водата.

–         Погрижете се вашите батерии да не влијаат врз животната средина со штетната жива така што ќе изберете батерии со сребрен оксид без жива или литиум-мангански батерии. Избирањето на производи без жива може да ја намали годишната употреба на жива за 470 килограми.

–         Употребувајте батерии на полнење и заштедете енергија (на пример повеќенаменските батерии се идеална еколошка алтернатива за конвенционалните алкални батерии – со нивната употреба драстично се намалува бројот на фрлени алкални батерии)

Важно е да се напомене дека и научниците се вклучија во оваа борба со опасните материии и интензивно работат на намалување на негативното влијание на батериите врз околината и луѓето. Една од иновациите се т.н. Био-батерии кои кои генерираат електрична струја со користење ензими за кршење јаглехидрати, во форма на глукоза. Овие батерии ја применуваат вродената способност на организмите да добиваат енергија од хранливи материи, кои, наместо да бидат искористени за животни активности, се користат за создавање електрична енергија.

Време е за чистење: Кон почисто утре

Иако месецов започна во знакот на Европското првенство во кошарка, сепак ние ќе продолжиме во знакот на зеленото живеење.

Некако традиционално со овој месец започнуваат подготовките на зимниците и есенските чистења. Нашата цел е да ве натераме да размислите што правите со непотребните работи од вашиот дом.

Затоа, под мотото „cleaner.“ (почисто.) месец септември го посветуваме на управувањето со отпад и неговата важност. Во овој месец очекувајте активности и постови посветени на е-отпадот, отпадните батерии, пластичниот отпад, итн.

За почеток, имајте на ум дека внимателното управување со отпадот ги минимизира негативните ефекти врз животната средина и здравјето на луѓето.

Во овој контекст, имате ли Вие тема за која би сакале да читате?

Од еднодневната обука во МЖСПП

На 25.07.2011 година, во хотел „Континентал“, се одржа еднодневна обука на тема „Подигнување на јавната свест на невладиниот сeктор во областа на управување со отпадот“.

Обуката ја отвори г. Филип Иванов, Директор на Управата за животна средина, а свои презентации имаа:

– М-р. Ана Каранфилова Мазневска, Раководител на Сектор за управување со отпад во Министерството за животна средина и просторно планирање на РМ, на тема

Национално законодавство во делот на управувањето со отпадот

– г-а. Маја Коцова, Независен експерт – управител со отпад, на тема

Искуства и начини на вклучување на НВО во управувањето со отпад

– г. Филип Ивановски, Директор на „Пакомак“, на тема

ПАКОМАК ДОО Скопје

Претставниците од невладиниот сектор ја истакнаа неопходноста од отворена дискусија за проблемите и покажаа интерес за вклучување во активности поврзани со управувањето со отпад.